Unutulmuş bir bayırda yetişen beyaz yapraklı papatya senin için seviyor-sevmiyor falı, benim için masumiyet nişanı. Onu gölgesi içine alan dere kenarındaki uzun kavak benim için göğe uzanan ulu bir gölge, senin için kışı geçirecek yakacak. Kavağın dallarında öten minik serçenin ötüşü senin için neşelilik, benim için kederlilik hâli. Bence budur dünyanın gerçeği zira her göz dünyayı farklı renklerle boyar, yaşantılar her yürekte farklı kıvılcımlar yakar.
Toprak için de durum böyledir elbet. Ben yine de istisnaları göz ardı etmek suretiyle genel bir sınıflandırma yapacağım. Toprak öylesine kapsayıcıdır ki her yürekte bir anlamı vardır lakin bir köylü bir kentliye kıyasla çok daha yoğun duygular besler toprak anamıza. Köylü için toprak yalnızca düşlerde yaşayan o meshur cennet bahçesi değildir. O, kuş seslerini çekirge sesleri ve sinek vızıltılarıyla da sever. Temiz havada dolaşmayı güneşin kavurucu ışığı altında da sever yahut toprağa dokunmayı elleri nasır tutsa da sever. Toprak, köylüye daha yeni yürüyen bir bebekken oyundur. Düşe kalka büyüyüp ergen olunca daldan toplanan ekşi yemiştir. Zaman geçip yetişkin olunca ekmektir. Yaş ilerleyince yolun sonu, yılların emeği, bütün bir mazinin sırdaşıdır.
Toprağın edindiği roller bu kadarla sınırlı değildir, toprak bir sunucudur. Aç gözlülüğün yer ve zaman fark etmeksizin her insanın ruhunda varlığını idame ettirdiğini açığa çıkarır. Bir karış toprak için komşuların birbirini yemesine neden olur. Anne karnını paylaşan kardeşlerin bir parça yer için birbirlerine düşmesine sebeptir. Koca bir köyün yol yapmak için iki adımlık yeri feda edememesine sahne olur. Bilhassa bu topluluğun içinde yaşayanlar bilir bu çirkinlikleri. Köy yaşamının, toprakla uğraşmanın kentlilerin düşlerinde kurdukları o dertsiz tasasız masal diyarı olmadığını bilir. Köy, içinde yaşayanlar için dinlenme yeri değil çalışma yeridir. Sabah ezanıyla uyanmak, hayvanlarla uğraşmak, kışın soğuğunda soba doldurmak düşünüldüğünden çok daha zordur. Ama yine de güzeldir çünkü zihninde bin değil bir düşünce vardır, o da topraktır. Göğe baktığında toprağı düşünürsün. Sabah uyandığında hayvanlarınla uğraşırken, kar yağarken, herhangi bir meşgaledeyken toprağı düşünürsün. Ama endişelenmezsin. Korkuyla çevrelenmezsin. Bilirsin ki toprak az ya da çok verebilir ama asla aç bırakmaz.
Dahası sahnemizde sergilenen tek can sıkıcı oyun bu kavgalar değildir. Bir diğer üzücü durum da haddini aşan sevginin insan yüreğinde başka sevgiye yer bırakmamasıdır. İnsanın verdiği zararın insanla kısıtlı kalmamasıdır. Zaman geçtikçe köylü; ürünlerini yiyen yaban hayvanlarına, yer altında gezinen köstebeğe, yetişen ekinlerden payını isteyen günahsız kanatlılara karşı merhametini yitirir. Bencilleşir, doğa anayı paylaşmak istemez. Sonrasında iş gereksiz avlanmaya kadar gider. Artık bir hayvana zarar vermek için o hayvanın insana ve ekinlerine zarar vermesine gerek yoktur. Ademoğlu yitirdiği merhametle acizleşmiştir ancak acımasızlığa doğru gittiğinden haberi yoktur. Her şeyi kazanmak adına hissettiği perestiş günün sonunda kazandığı yalnızlığıyla baş başa bırakır onu. Bu yolda insan insanlığını kaybetmiştir.
*
GAMZE ŞAHİN
